პუტინმა მთელი უკრაინაც რომ დაიპყროს, მისი სტრატეგია – გაცილებით მასშტაბურია. სტრატეგია – აშშ-საც სჭირდება

THE WASHINGTON POST აშშ

ჯონ ბოლტონი – ეროვნული უსაფრთხოების ექსპერტი ტრამპის ადმინისტრაციაში

 რუსეთის ინტერესი უკრაინისადმი – უცილობლად დიდია. კრემლი ამ ქვეყანასთან საზღვრის გასწვრივ, თავს უყრის ჯარებსა და ტექნიკას, ახორციელებს ძლიერ კიბერშეტევებს უკრაინის სამთავრობო კომპიუტერულ ქსელებზე. დონბასში, მეზობელი  ქვეყნის აღმოსავლეთში, ის ახდენს აგენტების ინფილტრაციას, რომლებსაც შეუძლიათ ოპერაციების ჩატარება სხვისი დროშის ქვეშ იმისთვის, რომ გაჩნდეს საბაბი რუსეთის შეჭრისათვის. მოსკოვი აძლიერებს ძველ რიტორიკას, რომლის თანახმად, უკრაინა არ წარმოადგენს ლეგიტიმურ სუვერენულ სახელწიფოს

დასავლელ დიპლომატებთან მაღალი  რანგის შეხვედრებზე, მოსკოვი მოითხოვდა ევროპის პოსტსაბჭოთა პოლიტიკური წესრიგის მასშტაბურ გადახედვას, იმუქრებოდა ვენესუელაში და კუბაზე ჯარის შეყვანით. დასავლეთი ერთსულოვნია იმ საკითხში, რომ პრეზიდენტი ვლადიმირ პუტინი ემზადება უკრაინაზე თავდასხმისა და იმის დასრულებისთვის, რაც მან 2014 წელს ყირიმით დაიწყო, რათა მოახდინოს მთელი უკრაინის ანექსია.

მოსკოვის შესაჩერებლად, აშშ და ნატოს მოკავშირეები, რუსეთს მკაცრი ეკონომიკური სანქციებით დაემუქრნენ. იქნება თუ არა ეს საკმარისი, ძნელი სათქმელია. ამ ასწლეულში რუსეთმა  უკვე დააღვია ევროპის საზღვრები (2008 წელს – საქართველოში და 2014 წელს – უკრაინაში) და ის მხარს უჭერდა „გაყინულ კონფლიქტებს“ ყოფილი სსრკ-ს ტერიტორიებზე. ბაიდენი, მართლაც რომ იყოს სერიოზულად განწყობილი, პუტინმა შესაძლოა ეს არ ირწმუნოს, გამომდინარე აშშ-ს ადრინდელი ქმედებებიდან, იგულისხმება ჯარების გამოყვანაც ავღანეთიდან. შეცდომის დაშვების რისკი – მეტად მაღალია.

მართლაც, აპირებს თუ არა რუსეთი ფართომასშტაბიან შეჭრას უკრაინაში? სრულიად შესაძლებელია, თავად პუტინმა არ იცოდეს საკუთარი საბოლოო მიზანი. არ არის გამორიცხული, მისი მხრიდან ბაიდენის გამოწვევა, იყოს პოლიტიკური „დაზვრვა ბრძოლით“ იმ ფრონტზე, რომელიც შეიძლება გაცილებით ფართო აღმოჩნდეს, ვიდრე ეს უკრაინაა და ეს კეთდებოდეს იმისთვის, რომ  მოხდეს მიზანშეწონილობის ანალიზი, შეფასდეს პუტინისეული ვარიანტების „პლუსები და მინუსები.’’ გამოიჩენს კი დასავლეთი საკმარის გაბედულებას  და თუ ასე მოხდება, კონკეტულად  რა მიმართულებით? ხომ არ დაიშლება დასავლეთი იმის გამო, რომ ის მიანიჭებს გაცილებით ნაკლებ მნიშვნელობას იმ ტერიტორიებსა და საკითხებს, ვიდრე პუტინი.

რამდენად მაღალია რისკი პუტინისთვის, იქნებ ის ამას აკეთებს იმის შიშით, რომ რუსეთის გრძელვადიანი პერსპექტივები უფრო უიმედოა, ვიდრე დღევანდელი მდგომარეობა. ამდენად, მისი ამ  მოქმედების წარმმართველი, შეიძლება შედარებითი სისუსტე იყოს და არა სიძლიერე. თუმცა ამ შემთხვევაშიც, ის დღეს  საშიშია.

განვიხილოთ რუსული ვარიანტები გადაწყვეტილების მიმღების თვალით. პუტინს შეუძლია სამხედრო კოლონები მიაყენოს კიევს, რათა უკრაინამ თვალნათლივ დაინახოს, მისი უმწეო მგომარეობა, როგორც ეს მოხდა 2008 წელს საქართველოში, როცა რუსები მიუახლოვდენენ თბილისს, შემდეგ კი მოსკოვმა საკუთარი გეგმის შესაბამისად ჯარები აფხაზეთსა და სამხეთ ოსეთში დააბრუნა. პრეზიდენტ ზელენსკის დამხობა და ქვეყნის სათავეში მოსკოვზე ორიენტირებული ლიდერის დასმა (ან  ამის ხელშეწყობა), სრულიად შესაძლებელია.

რუსებს შეუძლიათ დაიპყრონ და შეინარჩუნონ მნიშვნელოვანი ტერიტორიები უკრაინის აღმოსავლეთსა და სამხრეთში, ისე, რომ არ ჰქონდეთ პარტიზანული ომისა და ანტირუსული ტერორისტული ქმედებების შიში. იმ განცხადებების ფონზე, რომ თუ რუსეთი დაიპყრობს უკრაინას, ბაიდენის ადმინისტრაცია, მასშტაბურ სანქციების დაწესების პარალელურად, დაეხმარება წინააღმდეგობის ძალებს, ძალაში რჩება თუ არა თეთრი სახლისთვის, თუ მოხდება უკრაინის  ნაწილობრივი ოკუპაცია? გააკეთებს თუ არა იგივეს ევროპა? თუ დასავლეთი კოლექტიურად შვებით ამოისუნთქავს და იტყვის: „შეიძლებოდა უარესიც მომხდარიყო“ და პრაქტიკულად არაფერს იღონებს?

არ არის გამორიცხული, რომ პუტინი არჩევანს ბოლო სცენარზე აკეთებდეს. ან იქნებ მის ფოკუსში სხვა რამ მოექცეს: რუსეთმა მოულოდნელად გამოაცხადოს გაფართოებული „კავშირი“ ბელორუსთან, გააერთიანოს  ეს ორი ქვეყანა გაცილებით მტკიცედ, ვიდრე დღეს არის. მინსკში მოსკოვის პოზიციის გაძლიერებით, ბელორუსის პრეზიდენტმა ალექსანდრე ლუკაშენკომ ( იქნებ მისთვისვე სავალალოდ, მაგრამ გულმოდგინედ) ფაქტობრივად დათრგუნა სამოქალაქო საზოგადოება ბელორუსში. რას იზამს ასეთ დროს ევროპა და აშშ? ან მაშინ, თუ მოსკოვმა ფიქტიური მოლაპარაკებებით გაიძლიერა პოზიციები მარიონეტულ დნესტრისპირეთში – მოლდოვის ტერიტორიაზე არსებული „გაყინული კონფლიქტის“ ზონაში? ან მაშინ, თუ რუსეთმა გამოძებნა საბაბი საქართველოზე შემდგომი აგრესიიისთვის? აშშ-მ და ნატომ სასწრაფოდ უნდა შეიმუშაოს სტრატეგია „რუხი ზონის“ ქვეყნების მიმართ, რომლებიც ნატოს აღმოსავლეთ საზღვრებსა და რუსეთის დასავლეთ საზღვრებს შორის აღმოჩდნენ, უნდა განსაზღვრონ საკუთარი ინტერესები თითოეულ ქვეყანაში და   მათი დაცვის საშუალებები.

იმავდროულად ნატომ ოპერტიულად უნდა მიაღწიოს წარმატებას იმაში, რომ ხელი ააღებინოს რუსეთს, უკრაინის თუნდაც ნაწილობრივ ოკუპაციაზე. ჯერჯერობით, ყველა საპასუხო ზომა, რომელიც ნატოს მუქარაში გამოიკვეთა, გულისხმობს ნაბიჯებს, რომლებსაც დასავლეთი გადადგამს მას შემდეგ, რაც რუსული შენაერთები გადალახავენ საზღვარს.

ეს გაფრთხილებები შეუსაბამოა, იმდენად, რომ ალიანსს არ შეუძლია აღასრულოს ადრინდელი მუქარაც კი. შესაბამისად, აშშ-მ და მისმა მოკავშირეებმა უნდა შეცვალონ პუტინის „პლუს-მინუს“ გათვლა მანამდე, ვიდრე რუსეთის შეიარაღებული ძალები სამხედრო მოქმედებას წამოიწყებენ.

გერმანიასა და ევროკავშირზე უნდა განხორციელდეს ძლიერი წნეხი, რათა მათ დაუყოვნებლივ განაცხადონ, რომ გაზსადენი „ ჩრდილოეთ ნაკადი-2“ არ ამოქმედდება მანამ, სანამ პუტინი არ გაიყვანს ჯარებს იმ სახელმწიფოებიდან, რომლებიც მის იქ ყოფნას არ ეთანხმებიან. აშშ-მ და ნატომ უნდა გაზარდოს ლეტალური იარაღის მიწოდება უკრაინისთვის ( შესაძლოა საქართველოსა და სხვა ქვეყნებისთვისაც) და გადაისროლოს დამატებითი ძალები არა იმისთვის რომ საბრძოლო მოქმედებები აწარმოოს, არამედ იმიტომ, რომ უკრაინელ კოლეგებს სამხედრო სწავლებები და წვრთნები ჩაუტაროს. დაე, რუსმა გენერლებმა საკუთარი საველე ბინოკლებიდან დაინახონ ამერიკული დროშები უკრაინაში და დაფიქრდნენ, რას ნიშნავს ეს.

თუ ჩვენ დავაღალატებთ კიევს (კიდევ ერთხელ), ამით საფრთხის წინაშე დავაყენებთ მის მეზობელ ნატოს წევრ-სახელმწიფოებს, პუტინი გააძლიერებს ნატოს შემაკავბელი ფუნქციისა  და მთლიანი თავდაცვითი სისტემის დაკნინებას. პუტინს არა მარტო აქვს სტრატეგია, რომელიც დასავლეთს არ გააჩნია, არამედ ის თავს წარმოაჩენს ბრწინვალე ტაქტიკოსადაც. დღეს ის კვლავინდებურად გვკარნახობს პირობებს. ეს ვითარება აუცილებლად უნდა შეიცვალოს.