ბრიტანეთის ვალდებულება – შავი ზღვის წინაშე

Spectator დიდი ბრიტანეთი

მარკ გალეოტი

 რუსი სამხედროებმა თავი მოიყარეს უკრაინის საზღვართან და შავი ზღვა ბობოქრობს.  შეიძლება ვინმემ თქვას, რომ ეს ჩვენ, ბრიტანელებს, არ გვეხება, მაგრამ მიწოდების ჯაჭვის გლობალიზაციის პირობებში, უსაფრთხოების სფეროში ჩვენი ვალდებულებების გამო და „ბრიტანეთის ინდო-წყნარი ოკეანიისკენ მიბრუნების“ გათვალისწინებით, შექმნილი სიტუაცია უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს. ის ბრიტანეთისთვის გარკვეულ პერსპექტივებს ქმნის

გეოსტრატეგიის საბჭოსთვის გაკეთებულ მოხსენებაში, რომელიც ამ კვირაში გამოქვეყნდა, მე, ჯეიმს როჯერსი და ალეკსანდრ ლანოშკა ვამტკიცებთ, რომ შავი ზღვის რეგიონი, შესაძლოა ანარქიულ სივრცედ იქცეს, სადაც რუსეთის დომინაციის ფონზე,  დგას უსაფრთხოების პრობლემა.

და მთავარი: ნაცვლად იმისა, რომ შავი ზღვის რეგიონი განვიხილოთ რაღაც პერიფერიად, საუკეთესო შემთხვევაში კი ევროპის „ფლანგად“, ის უნდა ვცნოთ, როგორც  მთავარი „კარიბჭე“ ევროპასა და ევრაზიას, ასევე ევრო-ატლანტიკურ და ინდო-წყნარი ოკეანიის რეგიონებს შორის.

აი, სად ერთვება ბრიტანეთი და მისი ინტერესები. ის ვინც აკონტროლებს შავ ზღვას, უკეთ ახდენს საკუთარი ძალის პროეცირებას აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთის მონაკვეთზე – საზღვაო ვაჭრობის 12% ჯერ კიდევ სუეცის არხზე მოდის. ზუსტად იგივენაირად, ინდო-წყნარი ოკეანიის რეგიონზე და იქ განლაგებულ ჩვენ ბაზებზე წვდომისთვის, საჭიროა სამეფო ფლოტმა   იმოძრაოს ე.წ. „სამეფო მარშრუტით“, სწორედ რომ სუეცის გავლით. ასე რომ, აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვაზე დაუბრკოლებელი მიმოსვლა – აუცილებელია.

აქ ბრიტანეთს უჩნდება შესაძლებლობები. უკრაინა და საქართველო ისევ ესწრაფვიან ნატოში გაწევრიანებას, მაგრამ რეალობა ისეთია, რომ ეს მალე ვერ მოხდება. ახლა მათ მოუწევთ სხვა საშუალებების მოძიება თავიანთი პოზიციების გასამყარებლად. ნაწილობრივ, ისინი ამას ცდილობენ ღია გზებით, რათა თავიდან აიცილონ ხილული და უხილავი საფრთხეები.

დიდი ბრიტანეთი უკვე მონაწილეობს უკრაინის სამხედრო მარდაჭერის პროგრამებში, გაწვრთნა რა 21 000 უკრაინელი ჯარისკაცი. მართალია, აშშ უდავოდ მთავარი მიმწოდებელია  უკრაინისთვის სამხედრო მხარდაჭერისა, მაგრამ დღეს ბრიტანეთიც აწვდის უკრაინას რაკეტებს (Brimstone-ს), ნაღმტყორცნებსა და სხვა თავდაცვით სისტემებს.

არანაკლებ ეფექტიანია და თვალსაჩინო (იმდენად, რომ ძნელია, რუსეთმა ეს  ფარულ პროვოკაციად შეაფასოს) დახმარება, რასაც უკრაინა (და საქართველო) სპეცსამსახურების ხაზით იღებს, რადგან ის, რასაც რუსეთი ღიად ვერ ახერხებს, იმას უჩინარი მეთოდებით ცდილობს.

ჩვენი კონტრდაზვერვას ( MI5) და ბრიტანეთის სამთავრობო კავშირების ცენტრს,  საკმაოდ მაღალი რეპუტაცია აქვთ საიმისოდ, რომ შეძლონ თავისი მხარდაჭერის გაძლიერება უკრაინისა და საქართველოს მიმართ, რათა მათ განამტკიცონ თავდაცვითი პოტენციალი, როგორც კონტრდაზვერვის, ისე კიბერუსაფრთხოების მიმართულებებით. ამ ორივე ქვეყნის წინააღმდეგ რეგულარულად ხორციელდება სერიოზული კიბერშეტევები, რომლებიც რუსეთს უკავშირდება. უკრაინისა და საქართველოს წინააღმდეგობის გაძლიერებამ, უნდა შეამციროს ამ კიბერშეტევების ზემოქმედება და სიხშირე, მით უფრო, ასეთი შეტევების უმეტესობა – კონიუნქტურული ხასიაათისაა.

იდეა, მდგომარეობს ე.წ. „შეკავებაში – უარყოფის გზით“

რაც ნაკლებია ასეთ შეტევათა წარმატების ალბათობა, მით ნაკლებია მისი დაწყების შანსი.

დიდი ბრიტანეთს აქვს ძლიერი მხარეები: „სახელმწიფოს დისკურსიული მართვის“, ასევე საერთაშორისო აღქმებისა და შეფასებებების ფორმირების გამოცდილება. ეს წაადგება იმ მცდელობების აღკვეთას, რომ შავი ზღვა არის მოსკოვის ინტერესთა სფერო და მისი „ახლო საზღვარგარეთი“. ამის სანაცვლოდ, ჩვენმა მიდგომებმა თანმიმდევრულად და საერთო ძალისხმევით უნდა დაიცვას შავი ზღვის სახელმწიფოების სუვერენიტეტი და განაცხადოს, რომ რუსეთი არის მხოლოდ ერთ-ერი შავიზღვისპირა სახელმწიფო და სხვებსაც აქვთ კანონიერი ინტერესები.

ამასთან მოსკოვის ინტერესები არ უნდა გადაიქცეს ხელოვნურ და უკანონო პრეტენზიებად ყირიმის საზღვაო წყლებზე ან აზოვის ზღვაზე ტრანზიტის ბლოკირებად, სადაც განლაგებულია უკრაინული პორტები მარიუპოლი და ბერდიანსკი. ისეთი ოპერაციები, როგორიც იყო ჩვენი ნარმოსნის Defender-ის გადაადგილება ამ აკვატორიაში, რომელიც სრულიადაც არ იყო პროვოკაცია, აჩვენებს, რომ  დიდი ბრიტანეთი არ იზიარებს იმ დებულებას, რომ შავი ზღვა არის კრემლის  -„შიდა ტბა“

ლაპარაკი არ არის იმაზე, რომ თავი ისე გვეჭიროს, თითქოს „გლობალური ბრიტანეთი“ უბრუნდება „იმპერიალისტურ თამაშებს“, რომ არაფერი ვთქვათ რეგიონის დესტაბილიზაციის დამატებით მცდელობაზე. უფრო ზუსტი იქნება თუ ვიტყვით, რომ ის, რაც შავი ზღვის რეგიონში ხდება, ჩვენთვის მნიშვნელოვანია და გვაქვს იმის სტიმული, რომ ყველაფერი გავაკეთოთ მისი სტაბილიზაციისთვის. მანამდე არის იმის შანსი, რომ დავეხმაროთ ისეთ ქვეყნებს, როგორიც არიან უკრაინა და საქართველო, რათა მათ შეინარჩუნონ ეროვნული სუვერენიტეტი და თავი დაიცვან საფრთხეებისგან. იმ დროს, როცა საერთაშორისო თანამეგობრობა წუხს მოსკოვსა და კიევს შორის მოსალოდნელ ღია ომზე – უნდა გაცხადდეს, რომ ის, რაც ცუდია უკრაინისთვის, ცუდია რეგიონული სტაბილურობისთვის და გრძელვადიან პერსპექტივაში, ცუდია თავად რუსეთისთვის, ასე რომ – ჩიტი ბრდღვნად ღირს!