THE TELEGRAPH დიდი ბრიტანეთი
კატია ჰოიერი
ამომრჩევლის სიგნალი ნათელია: მმართველი პოლიტიკური ისთებლიშმენტი ვერ წყვეტს მის პრობლემებს
კვირას, როცა გამოცხადდა ევროპული არჩევნების წინასწარი შედეგები, გერმანული პოლიტიკური სისტემა საფუძვლიანად შეტორტმანდა. მმართველი კოალიციის სამივე პარტიამ – მწვანეებთან ერთად, აჩვენა სამარცხვინოდ დაბალი რეზულტატი, ხოლო იმ პარტიებმა, რომლებმაც გამოდიოდნენ ისთებლიშმენტის წინააღმდეგ, მიაღწიეს წარმატებას. უკიდურესმა მემარჯვენეებმა მოიპოვეს რეკორდული წარმატება. შემოდგომაზე გერმანიაში ჩატარდება რეგიონული, მომავალ წელს კი ფედერალური არჩევნები და ქვეყანა შეიძლება გადააწყდეს ყველაზე დიდ პოლიტიკურ რყევებს ომისშემდგომი დემოკრატიული გერმანიის ისტორიაში.
ქაღალდზე დატანილი არჩევნების შედეგები, ბედის ჩარხის უკუღმა დატრიალებას ჰგავს. მწვანეთა პარტიამ დაკარგა თითქმის 9%. კანცლერ შოლცის სოციალ-დემოკრატიულმა პარტიამ ანტირეკორდი მოხსნა – 14%-ით, რაც 2%-ით ნაკლებია წინა მონაცემებზე, ასევე ძალიან დაბალ 2019 წლის რეზულტატზე. მისმა პარტნიორმა თავისუფალმა დემოკრატიულმა პარტიამ მიიღო სულ 5% – ანუ მმართველმა კოალიციამ მთლიანობაში გერმანელი ამომრჩევლების მხოლოდ მესამედის მხარდაჭერა მოიპოვა.
არჩევნებში გაიმარჯვეს მემარჯვენე ცენტრისტულმა პარტიებმა (ქდკ-მ და ქსკ-მ), რომლებმაც მიიღეს ხმების დაახლოებით 30 %, თუმცა 2019 წლის მონაცემი, მათაც სულ რაღაც 1%-ით გააუმჯობესეს და ვერ შეძლეს იმ ამომრჩევლების გადაბირება, რომელთაც ყელში ამოუვიდათ დღევანდელი ვითარება.
უკმაყოფილო გერმანელების მნიშვნელოვანმა ნაწილმა, თავისი ხმები პოლიტიკური სპექტრის პერიფერიას გადაულოცა. ახალმა მემერცხენე პარტიამ, რომელიც ლიდერის – სარა ვაგენკნეჰტის სახელს ატარებს, მიიღო 6%-ზე ოდნავ მეტი, ხოლო „ალტერნატივამ გერმანიისთვის“ მოიპოვა 16%. ეს ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია მემარჯვენე რადიკალებისთვის, რადგან მსგავსი შედეგი, მათ დასავლეთ გერმანიაში მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ არ ჰქონიათ.
მწვანეების ლიდერმა განაცხადა, რომ ის „უკმაყოფილოა“ პარტიის მონაცემებით, ხოლო გერმანიის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის თავჯდომარემ თქვა, რომ „არჩევნების რეზულტატი დამთრგუნველია“. გერმანიის უმსხვილესმა გამოცემა-ტაბლოიდმა BILD-მა, კენჭისყრის შედეგებს „სასტიკი ანგარიშსწორება“ და „შოლცისთვის სილის გაწნა“ უწოდა. სინამდვილეში, საკვირველი არაფერი მომხდარა, რადგან გამოკითხვები სწორედ ასეთ შედეგს წინასწარმეტყველებდა. გერმანელები ირწმუნებოდნენ, რომ ისინი აღშფოთებულები და გაბრაზებულები არიან და მათ თავისი განწყობა არჩევნებზე დაადასტურეს.
ამდენად, ბევრი გერმანელისთვის ევროპული არჩევნები, იქცა უკმაყოფილების გამოხატვის საშუალებად – არჩევნებში მონაწილეობის მაჩვენებელი, რეკორდული აღმოჩნდა – 64%. 2.5 მილიონი ადამიანი, ვინც ადრე ხმას შოლცის სოციალ-დემოკრატებს ალევდა, სახლში დარჩა. 2-მა მილიონმა ამომრჩეველმა ხმა მემარჯვენე პარტიებს – ქრისტიან-დემოკრატებსა და „ალტერნატივას“ მისცა და მხოლოდ უმცირესობამ დაუჭირა მხარი კოალიციის ერთ-ერთ წევრ სოციალისტების პარტიას.
ახალგაზრდა გერმანელებმა საკუთარ მთავრობას მკაფიო სიგნალი გაუგზავნეს. 16-17-წლიანებს პირველად მიანიჭეს ევროპულ არჩევნებში მონაწილეობის უფლება და როგორც ჩანს, ისინი კიდევ უფრო უკმაყოფილონი არიან ხელისუფლებით, ვიდრე მათი მშობლები და ბებია-ბაბუები. 16-24 წლის ამომრჩევლების მეოთხედზე ოდნავ მეტმა დაუჭირა მხარი კოალიციას, 16%-მა კი ხმა მისცა „ალტერნატივას“.
ამომრჩევლის სიგნალი ნათელია: მმართველი პოლიტიკური ისთებლიშმენტი ვერ აგვარებს მათ პრობლემებს. მაისში ჩატარებულ გამოკითხვაში – რა იყო გერმანიის ყველაზე დიდი პრობლემა – რესპონდენტების პასუხებში პირველი ადგილი მიგრაციამ და ლტოლვილებმა დაიკავა. მას ბევრად ჩამორჩება აქტუალობით ენერგეტიკა და კლიმატი, ეკონომიკა, პენსიები და უკრაინის კონფლიქტი. ეს მაშინ, როცა მწვანეების მთავარი კანდიდატი ტერი რეინტკე სოცქსელების საკუთარ პროფილზე პირველ ადგილზე აყენებდა ფემინიზმსა და სოციალურ სამართლიანობას. ეს არის მკაფიო ილუსტრაცია იმისა, რომ პარტიის პრიორიტეტები აცდენილია ამომრჩევლის საწუხარს. შესაბამისად ლოგიკურია გამოკითხვის შედეგები, რომელიც გასულ კვირას ჩატარდა: გერმანელი რესპონდენტების ნახევარმა განაცხადა, რომ ვერც ერთი პოლიტიკური პარტია ვერ შეძლებს ქვეყნის წინაშე არსებული პრობლემების გადაჭრას.
რა თქმა უნდა, მხოლოდ გერმანიაში არ მომწიფებულა ამომრჩევლის უკმაყოფილება. საფრანგეთის პრეზიდენტმა ემანუილ მაკრონმა დანიშნა ვადამდელი არჩევნები მას შემდეგ, რაც ევროპულ არჩევნებში მისი პარტია დამარცხდა და მემარჯვენე რადიკალებმა განიმტკიცეს პოზიციები. ბრიტანეთში ტორები, სადაცაა დაკარგავენ ძალაუფლებას, ხოლო პარტიამ – „მოვახდინოთ გაერთიანებული სამეფოს რეფორმირება“ – კონსერვატორებს წაართვა იმდენი ამომრჩეველი, რომ დღეს ეს პარტია ტორებს ჩამორჩება სულ რაღაც 2%-ით.
ეს არის ნამდვილი მიწისძვრა ევროპული პოლიტიკური სისტემისთვის. გერმანიის მაგალითი აჩვენებს, რომ თუ პარტიები ყურს არ უგდებენ ელექტორატის გულისწყრომას, ადამიანები ყოველთვის ახერხებენ საკუთარი უკმაყოფილების გამოხატვას… და თუ პარტიები ასე ეპყრობიან ამომრჩეველს, ამით კარგავენ არამარტო ამომრჩევლის ნდობას, არამედ ასუსტებენ თვით დემოკრატიასაც.